De impact van blauw licht op slaap: wetenschap versus marketing

Blauwlicht-filterende brillen worden steeds vaker aangeprezen als dé oplossing voor een betere nachtrust. Maar terwijl de marketing ons overtuigt, blijven veel wetenschappers sceptisch. Wat zeggen de onderzoeken echt en waar ligt de balans tussen bewezen wetenschap en slimme marketing?

Wat zegt de wetenschap?

Onlangs heeft een denktank van 250 experts, die gezamenlijk duizenden artikelen hebben gepubliceerd, geconcludeerd dat blauw licht ’s avonds een significante invloed heeft op onze slaap. Volgens hun bevindingen verstoort blauw licht namelijk onze biologische klok, onderdrukt het de productie van melatonine en verhoogt het de risico’s op obesitas en diabetes. Vooral ledlampen met een hoge factor aan blauw licht worden als risicovol beschouwd.

Je kan het desbetreffende artikel hier lezen. Het artikel concludeert dat er een sterke wetenschappelijke consensus is over het belang van verlichting met impact op de circadiane ritmes en de impact hiervan op onze gezondheid.

De aanbevelingen omvatten het verhogen van blootstelling aan fel licht overdag en het minimaliseren van blootstelling aan blauw licht ’s avonds om verstoring van het circadiane ritme te voorkomen, wat in verband wordt gebracht met verschillende gezondheidsrisico’s.

Het artikel suggereert ook dat “circadiane verlichting” breed zou moeten worden toegepast en dat blauwrijke ledverlichting waarschuwingen zou moeten dragen voor mogelijke gezondheidsrisico’s bij gebruik tijdens de nacht.

Mensen die gediagnosticeerd zijn met DSWPD (Delayed Sleep-Wake Phase Disorder), blijken een verhoogde gevoeligheid te hebben voor de fase-vertragende effecten van licht in vergelijking met gezonde controlepersonen. Deze verhoogde gevoeligheid leidt tot een grotere verschuiving in de circadiane fase bij blootstelling aan licht. Dit kan bijdragen aan de vertraagde circadiane timing die wordt waargenomen bij DSWPD-patiënten. Behandelingen voor DSWPD zouden daarom het beperken van blootstelling aan licht in de late avonduren moeten overwegen om terugval te voorkomen. Dat kan je nalezen in dit artikel.

Marketing en de claims

Intussen vind je een zeer breed scala van producten op de markt, zoals o.a. blauwlicht-filterende brillen, die beloven om vele aan licht gerelateerde slaapproblemen op te lossen. Marketingcampagnes gebruiken indrukwekkende percentages om het nut van deze brillen te benadrukken.

Echter, sommige experts, zoals de Nederlandse onderzoeker Merijn van de Laar, stellen dat het bewijs voor de effectiviteit van deze brillen op de slaapkwaliteit en -duur bij klinische studies alsnog beperkt is. Dit roept de vraag op of deze brillen daadwerkelijk bijdragen aan een betere nachtrust of dat we hier te maken hebben met een slimme marketingtruc.

Wat kunnen we geloven?

De werkelijkheid ligt vaak ergens in het midden. Huidige klinische tests tonen dat echter nog niet aan. Hoewel de impact van licht op onze slaap duidelijk is, is het bewijs dat blauwlicht-filterende brillen deze impact significant verminderen, nog niet overtuigend genoeg.

Het zou realistischer zijn om consumenten te informeren over de beperkte bewijsvoering en aan te moedigen om een holistische benadering te kiezen voor een betere slaap, zoals voldoende daglicht krijgen, wijs omgaan met licht in de avonduren, blootstelling aan schermen verminderen en slaaphygiëne verbeteren.

Theorie versus praktijk 

Het klinkt logisch dat het blokkeren van blauw licht in de avond met een filterbril zou helpen bij het verbeteren van de slaap, aangezien het licht de hersenen signalen geeft dat het nog dag is. De wetenschap bevestigt ook dat het verminderen van fel blauw licht in de avond en het gebruik van warmer licht gunstig kan zijn voor het bioritme. Hoewel dit theoretisch correct is, blijkt in de praktijk dat blauwlicht-filterende brillen vaak niet het verwachte effect hebben op slaapduur en -kwaliteit, aldus o.a. Merijn van de Laar.

Het probleem ligt deels in het verschil tussen theorie en praktijk. Waar het theoretisch zinvol lijkt, laat klinisch onderzoek nog geen significante verbetering zien bij het gebruik van deze brillen. Dit kan te maken hebben met het feit dat andere factoren, zoals het placebo-effect, de hoeveelheid licht waaraan je overdag wordt blootgesteld en de gevoeligheid voor licht in de avond, de resultaten kunnen beïnvloeden. Daarom wordt aangeraden om vooral overdag voldoende natuurlijk licht op te nemen, ’s avonds het gebruik van fel licht te beperken en over te schakelen naar warmer licht.

Wat betekent dit voor jou?

Voorlopig is het verstandig om sceptisch te zijn over claims die over blauwlicht-filterende brillen gemaakt worden. Hoewel het logisch klinkt, wijst huidig onderzoek erop dat het dimmen van verlichting en het gebruik van warmer licht waarschijnlijk net zo effectief, zo niet effectiever, is. Je kunt je best bewust zijn van het verschil tussen theoretische verwachtingen en wat daadwerkelijk is bewezen in wetenschappelijke studies.

Veelgestelde vragen:

Kunnen blauwlichtbrillen je helpen slapen – Conclusie:

Blauwlicht-filterende brillen kunnen een rol spelen in het verbeteren van onze slaap, maar het is belangrijk om te begrijpen dat de wetenschappelijke ondersteuning voor hun effectiviteit nog in ontwikkeling is. De ene bril is de andere niet, dus informeer je grondig. Het is altijd verstandig om niet blindelings te vertrouwen op marketingclaims en een bredere aanpak te overwegen om slaapgerelateerde problemen aan te pakken.